مطلبی که امروز قصد انتشار آن را داریم، بدون شک ارزشمندترین تجربه ما طی 8 سال مطالعه، تحقیق و تجربه در ایمنی و بهداشت است که امروز تصمیم گرفتیم آنرا منتشر نمایم:

اگر موافق باشید بحث را با یک مثال شروع کنیم:

فرض کنید امروز می خواهید حفاظی برای دستگاهی طراحی کنید چه می کنید؟! از کجا شروع می کنید؟ چه ساز و کاری را دنبال می کنید؟

 یک راه حل این است که شما و کارشناسان واحد مهندسی به کمک کتاب ها، دستور العمل ها و جزوه های درسی و دانشگاهی حفاظی را طراحی و سپس روی دستگاه نصب کنید. پیشامدی که در این روش قابل پیش بینی است این است که: احتمالا اپراتور دستگاه سه روز بعد بدون اطلاع شما حفاظ را برمی دارد و  به محض اینکه بفهمد یکی از همکاران شما برای بازرسی آمده است آنرا سریع جایگذاری می کند و بعد از رفتن بازرس سرانجام حفاظ را گوشه ای پرت خواهد کرد!

یک بار که سر زده سر مچ اپراتور را می گیرید و قصد جریمه وی را دارید احتمالا به شما خواهد گفت که :" این حفاظ سرعت کار من را گرفته و مزاحم کار بنده است."

به نظر ما اپراتور چندان هم بی حساب نمی گوید!! اگر بخواهیم داوری کنیم ما حق را به اپراتور خواهیم داد!

اگر در سازمانتان اینگونه کارها را پیش می برید، این شیوه ی کار کردن می شود: "سیستم مدیریت هرمی".

یعنی سیستمی که یک عده ی کمی در راس هرم هستند (مدیران ارشد) و برای عده زیادی که در کف هرم هستند (کارگران) تصمیم گیری می کنند.

در حقیقت دستورالعمل ها و آئیین نامه ها از راس  هرم به سمت کف هرم صادر می شود و کف هرم (کارگرانی که همیشه تعدادشان بیشتر است و بیشترین میزان درگیری با کار را دارند) مجبورند از دستورالعمل هایی تبعیت کنند که خودشان هیچ نقشی در تدوینشان ندارند.

مجبورند از حفاظی استفاده نمایند که هیچ کس نظر وی را برای نحوه ی طراحی آن جویا نشده است.

روش درست آنست که این هرم وارونه گردد. یعنی اینکه درخواست ها و پیشنهادها از کف سازمان (= کارگران) به سمت راس هرم منتقل شود.

شاید بپرسید که این وسط وظیفه ما که چندین سال تحصیلات دانشگاهی را گذراندیم چیست؟یعنی یک عده کارگر که عموما دارای سطح سواد کمی هستند، برای ما تصمیم گیری کنند؟

وظیفه ما  این است که این پشنهادها را سر و سامان بدهیم، سازوکاری ایجاد کنیم که این پیشنهادها مستند و علمی تهیه شوند و سپس در قالب پروژه های کاربردی عملی گردند. کارگران اساتید ما هستند! ما نمی توانیم برای کارگری که از صبح تا شب روزگارش را پای یک دستگاه می گذراند، تعیین تکلیف کنیم! او بهتر از هرکس دیگری ایرادات و مشکلات ایمنی دستگاه خودش را می شناسد.

وظیفه ی ماست که از این کارگران نظر خواهی کنیم و به نظرات ارزشمند آنها نظم ببخشیم  و آنها را در قالب فرمول ها وجزوات دانشگاهیمان به پروژه های عملی تبدیل نماییم.

کارگر به شما می گوید که اینجا سرو صدا بیداد می کند و شما می گویید: "بله! ما اندازه گیری کردیم و تراز شدت صوت 100 دسی بل است!" از نظر ما بین این دو گفتار تفاوت معنی داری وجود ندارد! یکی به زبان عملی گفته (کارگر) و یکی به زبان علمی گفته (کارشناس ایمنی و بهداشت).

سوالی که مطرح می شود این است که برای این 100 دسی بل چه کار کرده ایم؟ پس وظیفه ما این است که از زبان عملی کارگر رمزگشایی کنیم و برای بهبود شرایط محیط کار ، تحصیلات دانشگاهی مان را به کار بگیریم.

اجازه بدهید به مثالمان برگردیم:

اگر شما با سیستم مدیریت هرمی وارونه بخواهید این حفاظ را طراحی کنید می توانید به شکل زیر عمل کنید:

الف) اولین کاری که می کنید از اپراتور دستگاه نظر می خواهید. این کار دو حسن دارد:

1-کارگر احساس ارزش می کند و احساس می کند در تصمیم گیری ها در سازمانش نقش دارد.

2-بعدا اگر حفاظی طراحی شود و حتی در صورتی که آن حفاظ اشکالی داشته باشد، کارگر به این راحتی ها حفاظ را پس نمی زند (چون خودش نیز در طراحی آن نقش داشته) و سعی می کند ایرادات احتمالی را گزارش نماید به این روش شما به طور غیر مستقیم کارگر را مجداً درگیر موضوع کرده اید. شک نکنید که از این به بعد یکی از دغدغه های کارگر این می شود که پیشنهادهای بهتری برای ارتقای ایمنی این ماشین فرضی ارائه دهد.

ب) مرحله بعد آن است که شما سایر واحدها را نیز در جریان این تغییر قرار دهید و نظرات آنها را نیز جویا شوید. به این مثال دقت کنید:

فرض کنید شما یک ماه روی این پروژه زحمت می کشید و  حفاظ مناسبی طراحی می نمایید و قبل از نصب حفاظ،  مدیر تولید به شما می گوید که این دستگاه از رده خارج شده است و مدیریت تصمیم گرفته است آن را با دستگاه جدیدی جایگزین کند!

پس این نکته کلیدی را برای همیشه به ذهن بسپارید:

 "قبل از هر تغییری اطلاع رسانی کنید"

در این کار نیز چهار مزیت عمده نهفته است:

1-      ذهن ها را برای ایجاد تغییر آماده می کنید و بقیه افراد سازمان از این تغییر اطلاع پیدا می کنند.

2-      ممکن است پیشنهادهای ارزشمندی از طرف سایرین به دست شما برسد.

3-      با این اطلاع رسانی شما با سازمانتان اتمام حجت کرده اید! بعدها آنا نمی توانند اعتراض کنند که ما در جریان امر قرار نگرفته ایم و شما سرخود این پروژه ها را اجرا کردید و.......

4-      این اطلاع رسانی، تبلیغ بسیار خوبی برای واحد  HSEمی باشد. افراد دیگری در سازمان شما دیگر نمی توانند ایده ی شما را بدزدند و به نام خودشان ثبت کنند.(چون قبلا شما آن را به طور گسترده اطلاع رسانی کردید و همگان دیده اند که واحد HSE  فراخوان طراحی حفاظ دستگاه ها را در تمامی بوردها نصب کرده است.)

حتی اگر بعداً هم کسی بخواهد بگوید که این ایده را من مطرح کردم همگان به ریش وی خواهند خندید! چرا که همگان تبلیغات واحد HSE را دیده اند!

ج) به عنوان گام آخر زمان آن رسیده که شما به کمک واحد مهندسی و سایر اعضایی که مایلید در این تصمیم گیری صاحب نظر باشند، حفاظ را طراحی و نصب نمایید.

اگر با چرخه ی  PDCA  آشنایی داشته باشید مراحل بعدی برای شما نیاز به توضیح خاصی ندارد. به صورت ساده باید بگوییم که مرحله ی بعدی ارزیابی و چک کردن اثربخشی حفاظی است که طراحی کرده اید. و اگر مشکل داشت شما مجدداً باید تغییرات دلخواه را اعمال نمایید و هدف شما بهبود مداوم این حفاظ باشد تا زمانی که عملکرد مناسبی را از خود نشان دهد.

حسن ختام این مطب کلیپ بسیار زیبای زیر می باشد که توصیه میکنیم بارهای بار آنرا مشاهده کنید.

در این کلیپ خواهید دید که چگونه کارگران اساتید مدیران  هستند و به وضوح خواهید دید که چگونه ایده ها در یک سازمان به راحتی دزدیده می شوند و به نام فرد دیگری ثبت می گردند!